Bibliotecas do Politécnico de Leiria

W ramach trwającego Tygodnia Bibliotek postanowiłem przybliżyć naszym czytelnikom jedną z najciekawszych książnic, jaką dotąd udało mi się odwiedzić w ramach programu Erasmus+. Wybrałem się tam z koleżanką Walentyną Uljanow, a było to we wrześniu 2015 roku.

Oficjalna nazwa sieci bibliotek brzmi Bibliotecas do Politécnico de Leiria, ale w czasie naszej wizyty były to Serviços de Documentação do IPL. Biblioteką główną uczelni, która nazywa się Instituto Politécnico de Leiria (IPL), jest ta, która znajduje się w kampusie 2. Nadano jej imię José Saramago, a sam pisarz w 2003 r. odwiedził placówkę podczas otwarcia nowego gmachu i nadania imienia. Uczelnia ma pięć kampusów, w czterech z nich znajdują się biblioteki, które udało nam się odwiedzić. Poza biblioteką główną są jeszcze książnice w kampusie 1. w Leirii, w kampusie 3. w Caldas da Rainha oraz w kampusie 4. w Peniche.

Biblioteka José Saramago wchodzi w skład kampusu 2., w którym studenci kształcą się na typowo politechnicznych kierunkach studiów, są tam też kierunki związane z pomocą medyczną. Mieści się ona w nowym, wspaniale zaprojektowanym i niezwykle funkcjonalnym czteropoziomowym budynku o powierzchni 3483 m², który oddano do użytku 17 marca 2003 r. Już pierwsze wrażenie po wejściu do gmachu jest niesamowite, bo za umieszczoną naprzeciwko wejścia portiernią połączoną z informacją i wypożyczalnią (w której dyżurują wszyscy bibliotekarze zatrudnieni w bibliotece) znajduje się przestronny hol poprowadzony na wysokość wszystkich kondygnacji, w którym z ziemi wyrastają prawdziwe palmy! To ciekawe miejsce, gdzie oprócz palm znajdują się też kanapy, zostało wykorzystane na galerię biblioteczną. Odbywają się tam też inne eventy, np. joga, promocje książek, projekcje filmów, spotkania autorskie itp.

Źródło zdjęcia tutaj

Organizacją wydarzeń promocyjnych we wszystkich czterech bibliotekach zajmuje się jedna osoba – przesympatyczna Elisa Bento, która pierwsza wyszła nam na spotkanie :) Kolejna przedstawiona nam osoba to pani dyrektor, Dulce Coreira, która zarządza biblioteką oraz jej oddziałami w kampusach. Zna się na rzeczy, jest bibliotekarzem z wykształcenia (studiowała na uniwersytecie w Coimbrze), była też zresztą wykładowcą akademickim na kierunku związanym z bibliotekoznawstwem. Pomaga jej Liliana Gonçalves, która w razie potrzeby zastępuje w bibliotece dyrektora. Poza tym jest niezwykle kreatywną kobietą, zajmującą się m.in. storytellingiem, fotografią, jogą... Napisała m.in. książkę Todos Diferentes, Todos Animais, której egzemplarze otrzymaliśmy z dedykacją. Liliana została naszym opiekunem na czas wizyty w bibliotece.

W Bibliotece José Saramago studenci i inni czytelnicy znajdują wszelkie udogodnienia. Jednocześnie z zasobów biblioteki może korzystać 570 osób, jest tam 16 pomieszczeń do nauki indywidualnej, 62 komputery w czytelni komputerowej oraz miejsca na laptopy w każdej innej czytelni. W bibliotece jest też sala audiowizualna i projektorowa.

Pracownicy z kolei mają bardzo funkcjonalnie urządzone biura, w których aż chce się pracować. W jednym z nich dostaliśmy swoje biurka i komputery, przy których jednak nie spędziliśmy zbyt dużo czasu – było sporo oglądania, wyjazdów do bibliotek w pozostałych kampusach i rozmów z pracownikami. Oprócz osób zatrudnionych na stałe, w Bibliotece José Saramago pracują, w ramach terapii, wychowankowie pobliskiego zakładu karnego dla nieletnich, którzy w bibliotece odbywają część programu resocjalizacji. Wykonują proste czynności, jak np. klejenie i naprawa książek, przygotowywanie potrzebnych materiałów promocyjnych czy niektóre prace porządkowe.

W bibliotekach IPL jest stosowany system biblioteczny Aleph, kilkanaście lat temu wdrożono też w życie Primo. W Repozytorium IPL, tworzonym w bibliotece, są zamieszczane monografie, artykuły naukowe (preprinty i postprinty), dokumenty robocze, raporty techniczne, referaty z konferencji i kongresów, raporty z projektów badawczych, biuletyny uczelniane, tezy i rozprawy. Można je przeglądać pod adresem www.iconline.ipleiria.pt. Ponadto, jak w każdej bibliotece uczelnianej dostępne są bazy danych, e-czasopisma i e-książki. Od kilku lat w bibliotece w Leirii zbiory elektroniczne przeważają w zakupach nowości. Podyktowane jest to względami przestrzennymi, bowiem biblioteka została zaprojektowana już z myślą o tym, że zbiory papierowe będą przybywać w ograniczonym stopniu. Drugim, tak samo ważnym powodem jest dobro studentów i jak najszerszy dostęp do zbiorów bibliotecznych. Obecnie jest tam ponad 36 tys. papierowych dokumentów.

Przechadzając się po bibliotece zobaczymy wydzieloną czytelnię czasopism, oddzielne miejsce dla prasy bieżącej i czasopism nienaukowych i właściwie jedną wielką czytelnię, w której poszczególne części płynnie przechodzą w kolejne działy i specjalizacje. Ma ona kilka kondygnacji. Nie ma dyżurów bibliotekarzy w czytelniach, jest monitoring, a korzystanie z biblioteki jest tak łatwe, że użytkownicy poruszają się po niej płynnie bez żadnych problemów. W razie jakichkolwiek pytań informacją służy osoba dyżurująca na parterze. Przed pandemią w zwykłe dni biblioteka była otwarta od 9.00 do 23.30 i tętniła życiem do nocy. W soboty tylko do 13.00 ale współpracuje z biblioteką miejską w zakresie zwrotu wypożyczeń – można ich dokonać w obu bibliotekach. Przez cały tydzień natomiast można oddawać zbiory z którejkolwiek biblioteki uczelni w każdej z nich. Tak dla ułatwienia życia studentom :)

Wizualnie biblioteka jest piękna. Na ścianach wiszą prace studentów lub innych artystów, którzy podarowali książnicy swoje obrazy. Podłogi są wyłożone pięknym lśniącym czarnym lub drewnopodobnym marmurem, nigdzie nie ma wykładzin, tak popularnych w wielu bibliotekach. Wszystko jest idealnie dopasowane kolorystycznie – projektant odpowiedzialny za design spisał się na piątkę. Z plusem. Zresztą – widać to na zdjęciach – sami oceńcie.

W bibliotekach w pozostałych kampusach też jest ładnie i nowocześnie. W kampusie 1., znajdującym się także w Leirii, studenci uczą się na kierunkach związanych z edukacją i naukami socjalnymi i tego rodzaju księgozbiór można znaleźć w bibliotece. Jest tam też dział z literaturą dziecięcą, który został przejęty po likwidowanej bibliotece szkolnej – dzieci zresztą są częstymi bywalcami biblioteki. Znajdują się tutaj także cenne zbiory, np. pierwsze portugalskie wydanie Czerwonego Kapturka czy pierwsze wydanie dzieł pochodzącego z Leirii Alfonsa Lopesa Vieiry. W oddzielnym, niewielkim budynku chińskim mieści się czytelnia, z której korzystają studenci z Makao kształcący się w kampusie dzięki umowie podpisanej między IPL a uczelnią z Chin. Bywają tu też studenci z Polski, stąd w bibliotece słowniki polsko-portugalskie i portugalsko-polskie. Pracuje tu też dwoje wykładowców pochodzenia polskiego – małżeństwo o nazwisku Kowalski – wykładają przedmioty związane z filmoznawstwem.

W kampusie 3., znajdującym się w miasteczku Caldas da Rainha, wykładane są kierunki związane ze sztuką i taki charakter mają zbiory w bibliotece. Jej budynek to dawny szpital, wyremontowany kilkanaście lat temu z pomocą środków unijnych i przeznaczony na książnicę. Mieszczą się w nim dwie czytelnie, sala komputerowa, sala audiowizualna, wystawowa i do nauki indywidualnej. Książnica ma w zbiorach 13,5 tys. książek. Biblioteka, jak i cały kampus, położone są poza centrum miasta, w uroczym lesie i w pobliżu jeziora.

Źródło zdjęcia tutaj

Kampus 4., w Peniche – uroczym turystycznym miasteczku położonym na niewielkim cyplu nad oceanem, kształci studentów na kierunkach związanych z technologią morską, przemysłem spożywczym itp. Biblioteka została umiejscowiona w nowym budynku kampusu, a jej okna wychodzą na… ocean. Niesamowite miejsce pracy, ale także do studiowania. Jest to najmniejsza i najmłodsza z bibliotek IPL, znajduje się tu tylko 3,5 tys. książek, dwie czytelnie, sala komputerowa i pokoje do nauki indywidualnej. Oprócz biblioteki zwiedziliśmy też laboratoria szkolne, sale ćwiczeniowe, a także pomieszczenia, w których hodowane są (a także tworzone nowe) gatunki różnych zwierząt wodnych wykorzystywanych w przemyśle spożywczym lub farmakologicznym. Prowadzone są też badania nad algami i ich zastosowaniem w różnych dziedzinach, m.in. w leczeniu chorób nowotworowych. Także tutaj stworzono lody o smaku alg, których można skosztować w Figueira da Foz (jedna z tamtejszych firm wykupiła licencję na ich wytwarzanie).

Źródło zdjęcia tutaj

Bibliotecas do Politécnico de Leiria mają własny kanał na Youtube.com, gdzie można oglądać filmy promocyjne – jeden z nich poniżej, w którym można zobaczyć wszystkie cztery biblioteki. W lokalnym radio prowadzone są co jakiś czas audycje biblioteczne, realizowane przez pracowników placówek. Ponadto promocja biblioteczna obejmuje też obecność na różnego rodzaju kanałach i portalach społecznościowych, blogi itp.
Strona internetowa: www.ipleiria.pt/sdoc
Strona na Facebooku tutaj

Tekst: Tomasz Giza

Zdjęcia, o ile nie zaznaczono inaczej: Walentyna Uljanow i Tomasz Giza